Güneş Sistemi
Yaklaşık 4.6 milyar yaşında[1] olan güneş sistemi, temel olarak güneş adını verdiğimiz orta büyüklükteki bir yıldız ve bu yıldızın çevresinde dönen sekiz büyük gezegen ile çok sayıda cüce gezegeden oluşmaktadır.
Yaklaşık 4.6 milyar yaşında[1] olan güneş sistemi, temel olarak güneş adını verdiğimiz orta büyüklükteki bir yıldız ve bu yıldızın çevresinde dönen sekiz büyük gezegen ile çok sayıda cüce gezegeden oluşmaktadır. Ayrıca 170’den fazla irili ufaklı uyduya ev hasipliği yapan güneş sistemi, sayısız göktaşını ve kuyruklu yıldızı da içinde barındırmaktadır.
Gezegen sistemleri evrenimizde çok sık rastlanan yapılardır. Sadece samanyolu galaksisinde bile on milyonlarca farklı güneş sistemi benzeri yapı bulunduğu tahmin edilmektedir.[2] Bizim gezegen sisitemimiz de samanyolu galaksisinin sarmal kollarından birinde yer alır [2] ve galaksi etrafındaki tam bir turunu yaklaşık 250 milyon yılda tamamlar.
Güneş Sisteminin Yapısı
Yaklaşık 4.6 milyar yıl önce, galaksimizin sarmal kollarından birinde, daha önce ömrünü tamamlamış olan yıldızların geride bıraktığı gaz ve toz bulutu (protosolar nebula) [3] yoğunlaşarak dönmeye başdı. Bu gaz ve toz bulutunun merkezinde güneş oluşurken, merkezin etrafında dönen diskler ise yoğunlaşarak gezegenleri ve diğer gök cisimlerini oluşturdu. Sistemin başlanıcında yüzlerce gezegen oluştuğu tahmin edilmektedir. Tam bir kaos ortamı hakim olan bu ilk dönemde, henüz çok genç bir gezegen olan dünya, yaklaşık mars boyutlarındaki “Theia” isimli başka bir gezegenle çarpıştı. Bugün ayın varlığını ve 23 derece 27 dakikalık eksen eğikliğimizi bu çarpışmaya borçluyuz. Benzer çarpışmalar ve yerçekimsel etkileşimler sonucunda bazı cisimler güneşe savrulup yanarken bazıları güneş sisteminin dışlarına fırlatıldı. Sistemimizin yakınlarından geçerken güneşin kütle çekimine yakalanark sistemin bir parçası haline gelen bazı gök cisimlerinin de eklenmesiyle, güneş sistemi bugünkü görece stabil olan halini almış oldu.
Güneş sistemimizin merkezinde güneş yer alır. Güneşin çevresinde göze çarpan ilk oluşum, “iç gezegenler” adı verilen ve içinde dünyanın da yer aldığı 4 kayaç gezegenden oluşan kuşaktır. Mars ve jupiter arasındaki “meteor kuşağı” ile son bulan bu bölgenin hemen ardından, jupiter ve saturn gibi “gaz devleri” ni barındıran başka bir kuşak başlar. Neptün ile son bulan gaz devleri bölgesi, “kuiper kuşağı” adı verilen ve başta plüton olmak üzere çok sayıda güçük gezegenden oluşan diğer bir kuşakla çevrilidir.
Sistemin bilinen en dış bölgesine ise “oort bulutu” adı verilmektedir. Donmuş buz ve kaya parçaları ile dolu olan bu bölge, çok sayıda kuyruklu yıldız barındır. Kuiper kuşağı dahil tüm güneş sistemi disk yapısına sahipken oort bulutu küresel bir yapıya sahiptir.
Güneş Sistemindeki Gezegenler
Güneş sisteminde yer alan gezegenler sırası ile Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün’dür. Gezegenlerin güneş etrafındaki yörüngeleri merkezlerinden birinde güneşin yer aldığı bir elips şeklindedir. Yörünge periyodları ise -ilk olarak Kepler tarafından tanımlanmış olan- “Bode Yasası” yasasına uygun olarak güneşe olan uzaklıkları ile orantılıdır.
Güneşe yakınlık bakımından ilk dört sırayı alan gezegenler sert dış kabukları nedeni ile “kayaç gezegenler” yada “yer benzeri gezegenler” olarak bilinirler. Bu dört gezegen sırası ise merkür, venüs, dünya ve mars’tır. Mars ötesinde yer alan meteor kuşağının ardında, “gaz devleri” olarak bilinen jupiter, saturn,uranüs ve neptün gezegeleri yer alır.
| Gezegen | Çapı (km) | Güneşe Uzaklık (KM) | 1 Gün | 1 Yıl |
| Merkür | 4.880 | 58.9 milyon | 59 gün | 88 dünya günü |
| Venüs | 12.100 | 108 milyon | 243 gün | 224,7 dünya günü |
| Dünya | 12.760 | 149 milyon | 24 s, 56 d | 365,25 dünya günü |
| Mars | 6.800 | 227 milyon | 24 s, 37 d | 1,88 dünya yılı |
| Jüpiter | 143.800 | 779 milyon | 10 saat | 11,8 dünya yılı |
| Satürn | 120.000 | 1.47 milyar | 10 s, 39 d | 29,4 dünya yılı |
| Uranüs | 52.300 | 2.85 milyar | 17 saat | 84 dünya yılı |
| Neptün | 49.500 | 4.50 milyar | 16 saat | 164,8 dünya yılı |
